توحید مفضل
به نام بخشنده ی بزرگ
کتاب " توحید مفضل " در قالب روایی به قلم مفضل بن عمر به ترجمه های متفاوت از جمله علامه مجلسی ، استاد معلم و دیگران .
کتابی است مشتمل بر حدیثی طولانی از امام صادق(ع) با موضوع حکمت و خداشناسی و اسرار آفرینش که طی چهار جلسه بر مفضل بن عمر جعفی املا شده است.
مفضل بن عمر جعفی داستان نوشتن کتاب را این گونه نقل می کند:
یک روز عصر من در مسجد مدینه در کنار قبر مطهر حضرت رسول خدا (ص) نشسته بودم و در مقام و منزلت آن حضرت فکر می کردم که ناگهان ابن ابی العوجاء و یارانش وارد شدند و در کناری نشستند و شروع به صحبت کردند.
آنان از حضرت رسول خدا(ص) به عنوان یک فیلسوف، که با زیرکی فراوان نام خود را در جهان زنده نگه داشت، نام بردند و گفتند، این جهان خدایی ندارد و همه چیز خود به خود به وجود آمده و این جهان همیشه بوده و خواهد بود.
من نتوانستم خشم خود را فرو بنشانم و بر سر آنها فریاد زدم و گفتم: ای دشمنان خدا آیا کافر شدهاید؟! آنان در پاسخ من گفتند: اگر تو از یاران جعفر بن محمد هستی، او این گونه با ما سخن نمیگوید.
من از نزد آنها خارج شدم و به نزد امام صادق (ع) رفتم و ماجرا را برای آن حضرت تعریف کردم. آن حضرت فرمود: فردا صبح به نزد من بیا و قلم و کاغذی نیز بیاور تا برای تو از حکمت خداوند متعال در آفرینش جهان سخن بگویم. من هم فردا صبح به نزد آن حضرت رفتم و ایشان نیز طی چهار جلسه حدیثی را فرمودند و من آن را املاء کردم.
امام صادق(ع) کتاب را در چهار جلسه و در چهار روز، از صبح تا ظهر بر مفضل املا کرده است :
چهار مجلس کتاب
- امام صادق(ع) در آغاز، ناآگاهی از اسباب و شیوه آفرینش جهان هستی را علت انکار یا شک عدهای در وجود خداوند متعال بیان میفرماید. سپس به بیان آفرینش جهان و خلقت انسان و اعضای بدن او، مانند دستگاه گوارش و حواس پنج گانه، میپردازد و از آنها به حکمت و قدرت و علم خداوند متعال، که آفریننده آنها است، استدلال میکند.
- امام(ع) در جلسه دوم به بیان شگفتیهای جهان حیوانات، مانند اسب، فیل، زرافه، میمون، سگ، مرغ، خفاش، زنبور عسل، ملخ، مورچه و ماهی میپردازد.
- در جلسه سوم شگفتیهای آسمان و زمین مانند رنگ آسمان و طلوع و غروب خورشید، و فصلهای سال و خورشید و ماه و دیگر ستارگان و حرکت بسیار سریع آنها در آسمان و آفرینش سرما و گرما و باد و هوا و چگونگی ایجاد صدا و کوهها و گیاهان را بیان مینماید.
- جلسه چهارم هم به بیان حقیقت مرگ و زندگی و علت آفرینش انسان و راه شناخت جهان هستی و بیان فرق میان حس و عقل در شناخت جهان و حقایق هستی اختصاص یافته است.